Indywiduacja

 Indywiduacja – proces stawania się ‘indywiduum’, jako nieporównywalnej z niczym innym, odrębnej, wyjątkowej całości. Dlatego można by tłumaczyć indywiduację jako „samorealizację” czy „przejaźnienie”. Jung podkreśla, że indywiduacja nie ma nic wspólnego z samolubstwem czy egoizmem, gdyż oznacza ona w jego rozumieniu lepsze i bardziej kompletne wypełnienie jakości kolektywnych ludzkiego istnienia, przy równoczesnym adekwatnym rozpoznaniu osobliwości jednostki. Taki krok w większym stopniu sprzyja lepszemu funkcjonowaniu społecznemu niż, kiedy osobliwość ta jest zaniedbywana czy wypierana. W sensie społecznym indywiduacja jednostki stanowi „proces formowania się i odróżniania indywiduum, zwłaszcza zaś proces rozwoju indywiduum psychologicznego, jako istoty różnej od ogółu tudzież od psychologii zbiorowej. Dynamika procesu indywiduacji przebiega w sposób samorzutny, naturalny i autonomiczny, potencjalnie będąc danym każdemu człowiekowi, przy czym proces ten w formie wzorcowej występuje stosunkowo rzadko, co sugerować może, że wyodrębnionemu przez niego modelowi nie towarzyszą równie wyraźne, powszechne egzemplifikacje społeczne. Paradoksalny charakter procesu wyraża się więc w tym, że z jednej strony nie można go wymusić, a z drugiej strony, można jednak stworzyć warunki dla jego ułatwienia. W ramach indywiduacji jednostka musi zróżnicować zarówno funkcje ektopsychiczne, szczególnie te dopełniające funkcję dominującą, jak również rozwijać funkcje endopsychiczne, mierząc się i rzeczywistością nieświadomo-subiektywno-afektywną. (A. Kuźmicki)