Funkcja wyższa

Funkcja wyższa (czyli psychiczna – tzw. partie supérieure) stopniowo traci swój przymusowy charakter, może zostać stopniowo poddana ludzkiej woli, a nawet użyta do czegoś, co jest sprzeczne z pierwotnym celem stojącego za nią instynktu. Jung mówi wręcz, że istotą psychiki (tutaj jako funkcji) jest jej emancypacja  od instynktownego podłoża wraz z towarzyszącą mu cechą kompulsywności odpowiedzialną za utrwalanie mechanizmu instynktownego zachowania. Wspomina też, że: „Psychiczny wymiar […] zaczyna się tam, gdzie funkcja traci swój zewnętrzny i wewnętrzny determinizm i zaczyna być zdolną do rozleglejszego i bardziej wolnego zastosowania, tam, gdzie zaczyna być dostępna woli napędzanej z innych źródeł. […] Ze wzrastającą wolnością od czystego instynktu [funkcja wyższa - A.K.] partie supérieure ostatecznie osiąga punkt, w którym wrodzona energia funkcji przestanie zupełnie podlegać instynktowi w pierwotnym sensie, lecz osiągnie tak zwaną postać „duchową”. Nie oznacza to substancjalnej zmiany napędowej siły instynktu, ale tylko inny sposób jej zastosowania.”