Psyche

Psyche – Jungowska koncepcja psyche oparta jest na podstawie duchowej oraz fizycznej i dlatego też pojęcie to jest właśnie jednym z kluczy – obok pojęć: Jaźni, archetypu czy psychoidu – do zrekonstruowania jungowskiego rozumienia paralelizmu psychofizycznego. W koncepcji Junga termin ten rozpatrywany jest m.in. na sposób niestrukturalny, niesystemowy i antymaterialistyczny, i tu zbieżny jest z pojęciem duszy z jej antycznym rodowodem. W tym kontekście rozumienie psyche osadzone jest w zasadniczym stopniu na nurcie myślenia idealistycznego, a także znajduje się w bezpośrednim związku ze starożytnymi, ale i bardziej współczesnymi Jungowi koncepcjami filozofów przyrody. Przy czym i tu jest ona ujmowana na kilka sposobów: jako pierwiastek duchowy, jako immanentnie dana wszystkim istotom żywym siła życiowa, czy też jako nadrzędna zasada organizująca świat psychiczny i materialny (patrz jungowska anima mundi). Jung starał się dowieść, że psyche jest autonomicznym, odrębnym i zarazem równie ważnym co fizyczny, a w pewnych aspektach może nawet ważniejszym, aspektem bytu. Traktował psyche, z jej istotnym wymiarem zbudowanym w oparciu o niemiecki pojęcie die Seele, jako autonomiczną zasadę duchową. Mówiąc o niej stwierdził, że „składają się na nią odbicia prostych procesów w mózgu oraz odbicia tych odbić w niemal nieskończonych seriach” i właśnie te odbicia mają w powiązaniu z „ja” cechę świadomości. Wyodrębnił przy tym dwa poziomy psyche: świadomy i nieświadomy.

Jeżeli natomiast chodzi o etymologiczne korzenie terminu psyche, to Jung wspomina, że w jego pierwotnym greckim znaczeniu używane było ono jako wskazanie na: życie, tchnienie życia, ducha lub duszę i powiązane było bezpośrednio z takimi wyrazami, jak: psychein (‘oddychać’), psychos (‘chłodny’), psychros (‘zimny, ziąb’) czy physa (‘miech’). Dokonując zaś swoistej amplifikacji ‘duchowego’ rdzenia znaczeniowego pojęcia psyche, Jung dodaje także, że w stosunku do łacińskich wyrazów pokrewnych psyche, czyli do wyrazów: animus (‘ duch’) i anima (‘ dusza’), zbieżne jest pod względem etymologicznym greckie słowo anemos oznaczające ‘wiatr’, a inne greckie słowo używane dla wskazania „wiatru” – słowo pneuma – także oznaczało tam „ducha”.

Na poziomie funkcjonalnym system psyche oparty jest na kilku prawach nim rządzących. Do podstawowych należą:

    zasada dychotomii wewnętrznej – wyrażającą się w postaci bipolarnej struktury przeciwieństw

    hierarchiczna budowa systemu – wyrażającą się np. w postaci podziału na elementy coraz bardziej nieświadome (czytaj – dowolnie dostępne świadomości lub dla jej nie dostępne) lub świadome; niezróżnicowane i zróżnicowane; niższe regulatywnie (ego) – wyższe regulatywnie ( Jaźń)

    zasady regulacji wewnątrz-systemowej: Patrz pojęcie „Zasady regulacji wewnątrz-systemowej” (A. Kużmicki)