Wąż

Wąż – Jednym z aspektów symbolu Węża jest jego dwoisty charakter. Z jednej strony reprezentuje on sobą „ciemne”, chtoniczne siły Boga i natury, z drugiej zaś reprezentuje świetlisty, „jasny”, „duchowy” pierwiastek boski. Wąż w gnostycyzmie postrzegany był nie tylko w sensie negatywnym, ale także – może trochę wbrew naszym oczekiwaniom – z silnym zabarwieniem pozytywnym. Wynikało to między innymi z jego pokrewieństwa w gnostyckiej sferze imaginacyjnej zarówno z mityczną postacią Agathodaimona, jak i mitologiczną postacią Noúsa – prehistorycznego Ducha, który dostrzegłszy swe odbicie w głębi, zstąpił w nią, by zostać spowitym i pochłoniętym przez Physis. I tak, z jednej strony, Wąż kojarzony był z wyobrażeniem Anthroposa, stanowiąc istotną alegorię chrystusową, a z drugiej strony traktowano go jako reprezentanta chtonicznego świata zwierzęcego, w którym, jako zimnokrwisty kręgowiec reprezentował sferę „ciemnych” impulsów w człowieku. Wąż, zatem, podobnie jak omówiona wcześniej Ryba, reprezentuje coś niedostępnego, ukrytego i działającego z ukrycia. Wąż jest więc w alchemii także „symbolem Mercurius non vulgi postrzeganego jako postać paralelna do boga objawienia Hermesa.” Obaj są natury pneumatycznej, przy czym Serpens Mercurii oznacza nade wszystko ducha chtonicznego zamieszkującego materię, a w szczególności ukryty w niej (w stworzeniu) aspekt chaosu pierwotnego, massa confusa czy globosa.